ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ ΤΟΥ Ε.Σ.Υ.
ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ
(ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. - Ε.Σ.Υ. Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ)
ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗΣ
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΤΟΥ ΕΣΥ
ΠΑ.ΣΥ.Ν.Ο.-Ε.Σ.Υ.
Πληροφορίες: Αβραμίδης Γεώργιος τηλ: 6932361623
Γιοβάνογλου Μαρία τηλ. 6977708499
Site: www.pasyno.gr
Site: www.synopsyno.blogspot.com
Email: synopsyno@gmail.com
Αθήνα 3/5/2010
Α.Π. 12
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων – ΕΣΥ του Νομού Αττικής σχετικά με το δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 7/4/2010 με τίτλο «Πάσχα στο Δρομοκαΐτειο: Με έδεσαν για μια κρίση Πανικού» επισημαίνει τα εξής:
Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα καταγράφεται η επώδυνη εμπειρία μιας γυναίκας η οποία εισήχθη στο Ψ.Ν.Α. «Δρομοκαΐτειο» τη μέρα της εφημερίας στη 1/4/2010.
Πρώτα από όλα έχουμε την υποχρέωση να αναφέρουμε ότι τις συνθήκες νοσηλείας στο ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο» επανειλημμένως τις έχουμε καταγγείλει τόσο προς το Υπουργείο Υγείας όσο και σε όλα τα πολιτικά κόμματα. Παρόλα αυτά δυστυχώς μέχρι και σήμερα δεν έγινε καμία ουσιαστική παρέμβαση από την πλευρά της Πολιτείας και η κατάσταση παραμένει η ίδια.
Με αφορμή το συγκεκριμένο περιστατικό που πήρε δημοσιότητα αξίζει και πρέπει να προσεγγίσουμε το πρόβλημα γενικότερα στον τρόπο που μεταχειρίζεται κάποιος πολίτης ο οποίος αντιμετωπίζει κάποια ψυχική διαταραχή και έχει ανάγκη νοσηλείας σε κάποια ψυχιατρική κλινική.
Συγκεκριμένα ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας καταγγέλλουμε τον τρόπο με τον οποίο οδηγούνται οι ασθενείς μετά από εισαγγελική παραγγελία στο εφημερεύων ψυχιατρικό νοσοκομείο ή στα εξωτερικά ιατρεία ενός γενικού νοσοκομείου που εφημερεύει για ψυχιατρικά περιστατικά. Εφόσον πρόκειται για εισαγγελική παραγγελία οδηγείται με συνοδεία αστυνομικών οργάνων. Είναι δηλαδή υποχρεωμένη η αστυνομία να μεταφέρει τον ασθενή προς εξέταση στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι σε όλες τις πολιτισμένες χώρες αυτή την παρέμβαση την κάνει ομάδα επιστημόνων αποτελούμενη από ψυχίατρο, ψυχολόγο, νοσηλευτή ψυχικής υγείας και κοινωνικό λειτουργό. Σε κάποιες περιπτώσεις ζητείται η παρουσία της αστυνομίας η οποία είναι «διακριτική». Αυτή η πολυκλαδική ομάδα λοιπόν είναι που αξιολογεί την κατάσταση του ασθενή και παρεμβαίνει προκειμένου να διαχειριστεί την κρίση. Τον ειδικό ρόλο αυτής της συγκεκριμένης πολυκλαδικής ομάδας δυστυχώς στην Ελλάδα τον αναλαμβάνει η αστυνομία χωρίς τη συμβολή κανενός επαγγελματία ψυχικής υγείας, η οποία συλλαμβάνει τον ασθενή και τον οδηγεί με το περιπολικό στο ΤΕΠ. Αρκετές φορές βέβαια μεσολαβεί και η πολύωρη παραμονή τους στα κρατητήρια της αστυνομίας. Ο ασθενής έτσι βιώνει τη βία και τον εγκλεισμό πριν ακόμη οδηγηθεί σε κάποια υπηρεσία υγείας που έχει ανάγκη.
Η συγκεκριμένη τακτική φυσικά αρκετές φορές από μόνη της έχει σαν επακόλουθο την επιδείνωση των συμπτωμάτων του ασθενή και την εκδήλωση βίαιης και επιθετικής (ουσιαστικά αμυντικής) συμπεριφοράς τόσο πριν όσο και κατά τη εισαγωγή του στο τμήμα. Η βία και ο εγκλεισμός παράγουν βία. Παράλληλα τον στιγματίζει ως «επικίνδυνο». Στην Ελλάδα λόγω της έλλειψης υπηρεσιών κοινοτικής παρέμβασης το ποσοστό της ακούσιας νοσηλείας ψυχικά ασθενών ξεπερνάει το 55% με 60% των περιπτώσεων που εισάγονται.
Στο δημοσίευμα της εφημερίδας αναφέρει ότι «Εισήχθη τη Μεγάλη Πέμπτη με αυτεπάγγελτη εισαγγελική παραγγελία και συνοδεία αστυνομικού, ο οποίος απλώς βρέθηκε εκεί όταν παρουσίασε την κρίση». Εδώ θα κάνουμε τις εξής διευκρινήσεις:
Στο άρθρο 96 του νόμου 2071/1992 γίνεται περιγραφή της διαδικασίας εισαγωγής κατά την ακούσια νοσηλεία. Στην παράγραφο 1 γίνεται αναφορά για το ποιος μπορεί να ζητήσει την ακούσια νοσηλεία, συγκεκριμένα «την ακούσια νοσηλεία του φερόμενου στην αίτηση ως ασθενή, μπορούν να ζητήσουν ο σύζυγός του ή συγγενής σε ευθεία γραμμή απεριόριστα ή συγγενής εκ πλαγίου μέχρι και το δεύτερο βαθμό ή όποιος έχει την επιμέλεια του προσώπου του ή ο επίτροπος του δικαστικά απαγορευμένου. Εάν δεν υπάρχει κανένα από τα πρόσωπα αυτά, σε επείγουσα περίπτωση, την ακούσια νοσηλεία μπορεί να ζητήσει και αυτεπάγγελτα ο εισαγγελέας πρωτοδικών του τόπου καταγωγής ή διαμονής του ασθενή». Στη συνέχεια ο εισαγγελέας δίνει την εντολή στην αστυνομία προκειμένου να οδηγήσουν τον ασθενή προς εξέταση.
Ο αστυνομικός δηλαδή δεν βρέθηκε «απλώς» στο σημείο που ήταν η ασθενής όπως αναφέρει το δημοσίευμα αλλά εκτελούσε την εισαγγελική παραγγελία. Είχε υπηρεσία και υποχρέωση να συνοδέψει την ασθενή.
Επιπλέον με τις διατάξεις του νόμου 2071/1992 άρθρο 95 και 96 ο ασθενής θα πρέπει να εξεταστεί από δύο ψυχιάτρους και εφόσον υπάρχει σύμφωνη γνώμη για ανάγκη νοσηλείας, τότε οδηγείται στο νοσηλευτικό τμήμα για νοσηλεία. Τα συγκεκριμένα άρθρα του νόμου περιγράφουν τα κριτήρια της ακούσιας νοσηλείας κατοχυρώνοντάς την έτσι και ως μία νόμιμη διαδικασία. Αν και έχουν περάσει περίπου είκοσι χρόνια από τη θέσπισή της και περίπου 11 χρόνια όπου σύμφωνα με τον νόμο 2716/1999 έχουμε προχωρήσει στον «εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας» ο νόμος για την ακούσια νοσηλεία παραμένει σε ισχύ χωρίς καμία μεταβολή. Αν δεν αναπτυχθούν μονάδες κοινοτικής παρέμβασης όπως είναι τα κέντρα ψυχικής υγείας και οι κινητές μονάδες ψυχικής υγείας, δυστυχώς η αναγκαστική νοσηλεία με ότι αυτό συνεπάγεται δεν θα πάψει να υφίσταται και όχι μόνο αυτό, αλλά χρόνο με το χρόνο συνεχώς θα αυξάνεται, κάτι το οποίο διαπιστώνεται και από τα στατιστικά στοιχεία των εισαγωγών τόσο των ψυχιατρικών νοσοκομείων όσο και των ψυχιατρικών κλινικών των γενικών νοσοκομείων.
Επίσης σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη «ενώ σε ποσοστό 94% βρέθηκε εισαγγελική εντολή για εγκλεισμό, στις μισές περίπου περιπτώσεις των εξετασθέντων φακέλων δεν βρέθηκε κλήση για δίκη και σε ποσοστό 84% περίπου δεν βρέθηκε δικαστική απόφαση περί εγκλεισμού. Επιπλέον, διαπιστώθηκε και επιβεβαιώθηκε στατιστικά η υπέρβαση του χρονικού διαστήματος των 10 ημερών που ορίζει ο νόμος. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν παραστάθηκε στη δίκη ο ασθενής. Το διατακτικό των δικαστικών αποφάσεων στηρίχθηκε στις αρχικές συνοπτικές γνωματεύσεις που έγιναν κατά την εισαγωγή του ασθενούς. Δεν βρέθηκε νεότερη γνωμάτευση – εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς ακόμη και σε περιπτώσεις που ο εγκλεισμός είχε πολύ μεγάλη διάρκεια. Σε αρκετές περιπτώσεις το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της συνεδρίασης και της δημοσίευσης της δικαστικής απόφασης υπερβαίνει τον ένα μήνα», τονίζοντας με τα παραπάνω ότι στην πράξη αναιρείται η βασική επιδίωξη του Ν. 2071/92, δηλαδή ο δικαστικός έλεγχος του ακούσιου εγκλεισμού των ψυχικά ασθενών. Επίσης στο σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη γίνεται αναφορά και σε άλλα θέματα που αναδεικνύουν την αδυναμία συντονισμού των εισαγγελικών αρχών και των ψυχιάτρων.
Όσον αφορά τη διαδικασία του περιορισμού επί κλίνης ή την καθήλωση ή τον προστατευτικό κλινοστατισμό του ασθενή, όροι που χρησιμοποιούνται δηλώνοντας το ίδιο πράγμα, δηλαδή το δέσιμο του ασθενή με ιμάντες στο κρεβάτι του, η ψυχιατρική πρακτική τον εφαρμόζει ως μέθοδο αντιμετώπισης της ψυχοκινητικής διέγερσης του ασθενή στις περιπτώσεις όπου δυνητικά μπορεί να γίνει επικίνδυνος για τον εαυτό του ή για τρίτους. Λόγοι ασφάλειας και προστασίας της ζωής (αυτό – ετεροκαταστροφική συμπεριφορά) είναι αυτοί οι οποίοι επικαλούνται οι ψυχίατροι και επιβάλλουν τον προστατευτικό κλινοστατισμό. Ως διαδικασία περιγράφεται στην ελληνική και διεθνή ψυχιατρική βιβλιογραφία. Επίσης επιβάλλεται σε κάποιες περιπτώσεις προκειμένου να εφαρμοστεί η θεραπευτική αγωγή που έχει ανάγκη ο ασθενής, αλλά λόγω της κατάστασης του δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει την αναγκαιότητά της. Η Επιτροπή Προστασίας Δικαιωμάτων Των Ψυχικά Ασθενών που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας συστήνει συγκεκριμένο πρωτόκολλο περιορισμού το οποίο καθορίζει τις διαδικασίες και τα βήματα που πρέπει να ακολουθούνται. Σε καμία περίπτωση τα στοιχεία που επικαλείται ο κ. Μεγαλοοικονόμου ότι «ένας στους δύο ασθενείς που εισάγονται ακουσίως καθηλώνονται» δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και αυτό τεκμηριώνεται τόσο από τις λογοδοσίες των τμημάτων όσο και από το πρωτόκολλο περιορισμού. Επίσης σχεδόν το 40% των ασθενών που οδηγούνται προς εξέταση μετά από εισαγγελική παραγγελία δεν κάνει καν εισαγωγή γιατί οι εφημερεύοντες ψυχίατροι αξιολογούν ότι δεν χρήζουν νοσηλείας.
Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα αναφέρεται ότι «Μεσαιωνική χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες την πρακτική της καθήλωσης των ψυχικά ασθενών …». Όπως είναι γνωστό στο χώρο της ψυχιατρικής υπάρχουν διάφορες επιστημονικές απόψεις. Κάποιοι ψυχίατροι μιλούν για την αναγκαιότητα του περιορισμού επί κλίνης, κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν την εφαρμογή της απομόνωσης, κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν τη χημική καθήλωση με φάρμακα. Κάποιοι ψυχίατροι υποστηρίζουν την «ελεγχόμενη πόρτα», κάποιοι τις «ανοιχτές πόρτες». Καταστάσεις που προκαλούν πράγματι σύγχυση και αγανάκτηση τόσο στην κοινωνία αλλά και σε μας τους ίδιους τους νοσηλευτές ψυχικής υγείας οι οποίοι εντέλει θα εφαρμόσουμε είτε τον περιορισμό επί κλίνης, είτε τον περιορισμό στην απομόνωση είτε την χορήγηση της χημικής καθήλωσης. Μιλάμε πάντα για τις σπάνιες περιπτώσεις όπου μπορεί να κινδυνέψει η ζωή κάποιου από τον ασθενή ή ακόμα και ο ίδιος ο ασθενής και τη στιγμή που οποιαδήποτε άλλη μέθοδο διαχείρισης της κρίσης δεν είναι αποτελεσματική. Επισημαίνουμε ότι αν υπάρχει κάποιος τραυματισμός επειδή το νοσηλευτικό προσωπικό δεν εφάρμοσε έγκαιρα τον περιορισμό (κατόπιν οδηγίας ψυχιάτρου) θα έχει σοβαρές ποινικές και πειθαρχικές συνέπειες.
Ως κριτήριο αξιολόγησης για τον προστατευτικό κλινοστατισμό αποτελεί η κατάσταση του ασθενή την οποία αξιολογεί ο ψυχίατρος, και δίνει γραπτώς την οδηγία για την εφαρμογή του. Το νοσηλευτικό προσωπικό δεν εφαρμόζει τη διαδικασία του περιορισμού από μόνο του παρά μόνο μετά από ιατρική οδηγία. Σε καμία περίπτωση αιτία για περιορισμό ασθενή δεν αποτελεί η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού όπως αναφέρει το δημοσίευμα και επικαλείται ως δικαιολογία για την εφαρμογή του και ο πρόεδρος του συλλόγου εργαζομένων του Δρομοκαϊτείου. Τονίζουμε ότι ως νοσηλευτές ψυχικής υγείας σε καμία περίπτωση δεν αποδεχόμαστε τον περιορισμό ενός ασθενή εξαιτίας της έλλειψης νοσηλευτικού προσωπικού και η άποψη του προέδρου εργαζομένων αντιπροσωπεύει μόνο τον εαυτό του. Οι διαδικασίες που προβλέπει το συγκεκριμένο πρωτόκολλο και που εφαρμόζεται δημιουργούν την ανάγκη για επιπλέον προσωπικό διότι χρειάζεται συνεχή επίβλεψη του περιορισμένου ασθενή από νοσηλευτικό προσωπικό με εκτίμηση της κατάστασης του, μέτρηση ζωτικών σημείων, περιποίηση κ.α..
Φυσικά η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού σύμφωνα με τον οργανισμό του συγκεκριμένου νοσοκομείου είναι τεράστια και αυτό συνδέεται γενικότερα με την ποιότητα της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας. Οι ανάγκες βέβαια έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο εφόσον στοχεύουμε στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Οι ψυχικά ασθενείς περισσότερο από κάθε άλλο ασθενή έχουν την ανάγκη της επικοινωνίας. Ο νοσηλευτής ψυχικής υγείας αισθάνεται συνεχώς ότι ο χρόνος που αφιερώνει στον ασθενή δεν είναι επαρκής λόγω της έλλειψης προσωπικού. Παρόλα αυτά η Διοίκηση του νοσοκομείου και με την σιωπηρή αποδοχή του σωματείου εργαζομένων προβαίνει σε μετακινήσεις νοσηλευτικού προσωπικού σε άλλες θέσεις (διοικητικό, βοηθητικό) εξυπηρετώντας τους ημετέρους με συνέπεια να αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο το νοσηλευτικό προσωπικό. Το Υπουργείο Υγείας ακόμη και στην τελευταία προκήρυξη (7Κ/2010) δεν προκήρυξε θέσεις για νοσηλευτικό προσωπικό για το ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο» δηλώνοντας και με αυτό τον τρόπο την αδιαφορία του.
Σχετικά με τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αυτό το οποίο τεκμηριώνεται είναι ότι έχουν γίνει ελάχιστα βήματα. Επίσης τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε εξαιτίας της υποχρηματοδότησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ότι ολοένα και περισσότερο ξαναγυρίζουμε προς τα πίσω. Η χώρα μας διασύρεται διεθνώς για τις συνθήκες νοσηλείας και μπαίνει σε επιτήρηση από την Ε.Ε. απειλώντας μας ακόμα και με τεράστια πρόστιμα αν δεν προχωρήσουμε στην υλοποίηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Έτσι σε ένα τέτοιο σύστημα ψυχιατρικής περίθαλψης, το οποίο παράγει βία, τόσο κατά τη μεταφορά του ασθενή στο νοσοκομείο όσο και κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, το νοσηλευτικό προσωπικό και οι ψυχικά ασθενείς και οι δυο στιγματισμένοι, δίνουν το δικό τους αγώνα και τραβάνε το δικό τους Γολγοθά. Πιο πέρα η Πολιτεία στέκεται αμέτοχη, ανήμπορη να παρέμβει ουσιαστικά και να συμβάλλει στο ελάχιστο ώστε να αλλάξουν και να βελτιωθούν οι συνθήκες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. – Ε.Σ.Υ. του Νομού Αττικής
Ο Πρόεδρος Η Γραμματέας
Γεώργιος Αβραμίδης Ειρήνη Παρή
